11η Ενότητα

ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

Εγκλίσεις λέγονται οι μορφές που παίρνει το ρήμα, προκειμένου αυτός που το χρησιμοποιεί να εκφράσει ακριβώς το νόημα του ρήματος και αυτό που εννοεί.

Έχουμε πέντε εγκλίσεις. Αυτές είναι η οριστική, η υποτακτική, η προστακτική, το απαρέμφατο και η μετοχή.

οριστική	Δένω τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
υποτακτική	Όταν δένω τα κορδόνια των παπουτσιών, μη με ενοχλείς.
προστακτική	Δένε τα κορδόνια των παπουτσιών σου.
απαρέμφατο	Έχω δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών μου.
μετοχή	α) Δένοντας τα κορδόνια των παπουτσιών μου βρήκα ένα ευρώ β) Τα κορδόνια των παπουτσιών μου είναι δεμένα.

 Οριστική

Η οριστική φανερώνει κυρίως: το πραγματικό και το βέβαιο .Έχει άρνηση δε(ν)

     Υποτακτική

Η υποτακτική σχηματίζεται με το μόριο να ή τους συνδέσμους αν, εάν, σαν, όταν, πριν, πριν να, μόλις, προτού, άμα, για να, μήπως, μην (με τη σημασία του μήπως).

Η υποτακτική φανερώνει κυρίως: α) το ενδεχόμενο  και β) το επιθυμητό .

Μέσα στο λόγο όμως παίρνει κι άλλες σημασίες. Έτσι φανερώνει:

1.        προτροπή και λέγεται προτρεπτική υποτακτική ,

2.        παραχώρηση και λέγεται παραχαρωτική υποτακτική 

3.        ευχή και λέγεται ευχετική υποτακτική . Συνοδεύεται από τις λέξεις: άμποτε, είθε, μακάρι να, ας

4.        το δυνατό και λέγεται δυνητική υποτακτική 

5.        απορία και λέγεται απορηματική υποτακτική 

6.        το πιθανό και λέγεται πιθανολογική υποτακτική 

7.        προσταγή ή απαγόρευση και λέγεται προστακτική ή απαγορευτική υποτακτική 

Η υποτακτική είναι έγκλιση των προτάσεων κρίσεως και έχει άρνηση μη(ν)

Προστακτική

Η προστακτική φανερώνει: α) προσταγή, β) προτροπή, γ) απαγόρευση, ή ακόμα και: δ) παράκληση, ε) ευχή, στ) έντονη περιέργεια.

Η προστακτική χρησιμοποιείται στις ανεξάρτητες προτάσεις. Είναι έγκλιση των προτάσεων επιθυμίας και έχει άρνηση μη(ν) 

ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ

ΚΑΝΟΝΑΣ 1
Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο φωνήεν.
Π.χ. έ-χω

ΚΑΝΟΝΑΣ 2
Τα δίψηφα φωνήεντα, οι δίφθογγοι και οι συνδυασμοί αυ και ευ δε χωρίζονται.
Π.χ. ου-ρα-νός, γάι-δα-ρος, ναύ-της

ΚΑΝΟΝΑΣ 3
Δύο σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν μόνο
όταν αρχίζει από αυτά ελληνική λέξη.
Π.χ. α-τμός (τμ → τμήμα)
Διαφορετικά χωρίζονται: το πρώτο πάει με το φωνήεν που προηγείται και το δεύτερο με
το φωνήεν που ακολουθεί.
Π.χ. έρ-χομαι

ΚΑΝΟΝΑΣ 4
Τρία ή περισσότερα σύμφωνα ανάμεσα σε δύο φωνήεντα συλλαβίζονται με το ακόλου-
θο φωνήεν μόνο όταν αρχίζει ελληνική λέξη με τουλάχιστον τα δύο πρώτα από αυτά.
Π.χ. α-στράφτω (στ → στέγη), σφυρί-χτρα (χτ → χτίζω) 
Διαφορετικά χωρίζονται: το πρώτο πάει με το φωνήεν που προηγείται και τα υπόλοιπα
με το φωνήεν που ακολουθεί.
Π.χ. άν-θρωπος

ΚΑΝΟΝΑΣ 5
Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται, δηλαδή το πρώτο πάει με το φωνήεν που προηγείται και
το δεύτερο με το φωνήεν που ακολουθεί.
Π.χ. φεγ-γάρι, σύν-νεφο

ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ

Στα ν.ε. υπάρχουν πολλά απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που τις χρησιμοποιούμε καθημερινά. Είναι τα ρήματα ή οι εκφράσεις που δεν έχουν ως υποκείμενο κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα. 

Απρόσωπα ρήματα είναι τα ρήματα:

α) που σχηματίζονται μόνο στο γ' ενικό πρόσωπο:

πρέπει επείγει κ.ά.

 β) το γ' εν. πρόσωπο προσωπικών ρημάτων:

αξίζει μπορεί κ.ά.

 γ) το γ' εν. πρόσωπο ρημάτων παθητικής φωνής:

επιτρέπεται απαγορεύεται κ.ά. 

δ) το γ' εν. πρόσωπο ρημάτων που δηλώνουν φυσικά φαινόμενα:

αστράφτει βρέχει κ.ά.

 Απρόσωπες εκφράσεις είναι αυτές που σχηματίζονται με το γ' εν. πρόσωπο του ρήματος είναι και ένα επίθετο ή ουσιαστικό:

είναι σίγουρο , είναι κρίμα κ.ά.

Τα απρόσωπα ρήματα ή οι απρόσωπες εκφράσεις, όπως είπαμε, δεν παίρνουν για υποκείμενο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα. Το υποκείμενό τους είναι:

·         πρόταση,  π.χ. Πρέπει να φύγω.

Το απρόσωπο πρέπει έχει ως υποκείμενο την πρόταση να φύγω 

·         ουσιαστικό (ειδική περίπτωση)

Αστράφτει και βρέχει όλη μέρα

Στα ρήματα που δηλώνουν φυσικό φαινόμενο το υποκείμενο είναι το εννοούμενο ο καιρός ή ο Θεός ή η φύση

   ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΡΗΜΑΤΩΝ