Η Πέμπτη Χώρα: Eνότητα 10η

· Περιγράφουμε ταξίδια στο μέλλον.

· Χρησιμοποιούμε μελλοντικούς χρόνους.

· Αναγνωρίζουμε και χρησιμοποιούμε τις υποθετικές προτάσεις

· Θυμόμαστε τα διαλυτικά

· Μαθαίνουμε λέξεις με τη –γη και α΄ ή β΄ συνθετικό τη λέξη « χρόνος»

· Θυμόμαστε ρήματα σε –ιζω

· Μαθαίνουμε γενικές, αιτιατικές χρόνου

· Γνωρίζουμε επιρρήματα

· Αναγνωρίζουμε παραγράφους

Παράγραφος
Κάθε κείμενο αποτελείται από παραγράφους, οι οποίες είναι κομμάτια του κειμένου, σε καθένα από τα οποία αναπτύσσεται ένα διαφορετικό θέμα. Έχει διαφορετικό περιεχόμενο η καθεμιά, αλλά που σχετίζεται με το νόημα των υπόλοιπων παραγράφων του κειμένου. Όλες μαζί οι παράγραφοι αναπτύσσουν το γενικό θέμα εξηγώντας η καθεμιά κάποια συγκεκριμένη πλευρά του.

Λέξεις-κλειδιά παραγράφου

Χαρακτηριστικές λέξεις που δηλώνουν το ξεχωριστό θέμα κάθε παραγράφου. Ο αναγνώστης καταλαβαίνει για ποιο πράγμα γίνεται λόγος στην παράγραφο.

Σημασία φράσεων με τη λέξη "χρόνος"

Σε ανύποπτο χρόνο: Σε χρόνο που δεν περιμένουμε ότι θα συμβεί κάτι.

Εκτός τόπου και χρόνου: Όταν κάποιος δεν καταλαβαίνει πού βρίσκεται.

Το πλήρωμα του χρόνου: Η κατάλληλη στιγμή για να γίνει κάτι.

Συν τω χρόνω: Με τον καιρό, με την πάροδο του χρόνου.

Ο χρόνος είναι χρήμα: Ο χρόνος είναι χρήσιμος και μην τον σπαταλάς.

Προ αμνημονεύτων χρόνων: Πριν από πάρα πολλά χρόνια.

Χρόνια και ζαμάνια: Έχει περάσει πολύς καιρός.

Εν ευθέτω χρόνω: Σε κατάλληλη στιγμή.

Χρόνο με το χρόνο: Σιγά σιγά.

Χρόνου φείδου: Να χρησιμοποιείς το χρόνο σου με οικονομία, να τον αξιοποιείς σωστά.

Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος: Μια στιγμή μπορεί να είναι τόσο καθοριστική, όσο δεν μπορεί να είναι ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πάρ’ τονε στο γάμο σου να σου πει και του χρόνου: Όταν κάποιος λέει κάτι ανόητο ή εντελώς αντίθετο από αυτό που πρέπει.

Ο κλέφτης και ο ψεύτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται: Κάτι κακό ή κάποιο ψέμα μπορεί να μείνει κρυφό για μικρό χρονικό διάστημα, αλλά σύντομα θα αποκαλυφθεί.

Και του χρόνου!: Να επαναληφθεί και τον άλλο χρόνο!

Χρόνια πολλά!: Να ζήσεις χρόνια πολλά!

Διαλυτικά

Τα διαλυτικά είναι ένα από τα ορθογραφικά σημάδια που τα βάζουμε όταν διαβάζουμε χωριστά τα δίψηφα φωνήεντα.

Δε χρειάζονται διαλυτικά:

Όταν έχουμε συνδυασμούς φωνηέντων που δεν αποτελούν δίψηφα φωνήεντα. Π.χ.: Μωυσής, διυλίζω, πρωί...

Όταν το προηγούμενο φωνήεν είναι δίψηφο. Π.χ.: παλαιικός, οδοποιία...

Όταν η χωριστή προφορά των φωνηέντων γίνεται από τον τόνο. Π.χ.: γάιδαρος, νεράιδα...

Γεω- ή Γαιο;
Θα έλεγα ότι:
γεω- /γεώ- : αναφέρεται (κυρίως) στη Γη, ως πλανήτη,
ως ουράνιο σώμα, ως κόσμο, ως σύνολο ...

γαιο- / γαιό- : αναφέρεται (κυρίως) στη γη, ως έδαφος και υπέδαφος,
ως χώμα, ως έκταση, ως χωράφι ...

Επιρρήματα

Τα επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν κυρίως ρήματα, αλλά και άλλα μέρη του λόγου .Ανάλογα με τη σημασία που έχουν διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες: α) τοπικά, β) χρονικά, γ) τροπικά, δ) ποσοτικά και ε) βεβαιωτικά, διστακτικά, αρνητικά.

Τα τοπικά επιρρήματα δηλώνουν τόπο. Απαντούν στην ερώτηση πού; Τοπικά επιρρήματα είναι τα: αλλού, αυτού, βόρεια, δίπλα, εδώ, εκεί, εμπρός, εντός, έξω, κάτω, νότια, μέσα, παντού, πάνω, πίσω, πουθενά κ.ά.

Τα χρονικά επιρρήματα δηλώνουν χρόνο. Απαντούν στην ερώτηση πότε; Χρονικά επιρρήματα είναι τα: αμέσως, αργά, αύριο, γρήγορα, διαρκώς, έπειτα, μόλις, πέρυσι, ποτέ, σήμερα, τότε, τώρα, χθες, φέτος κ.ά.

Τα τροπικά επιρρήματα δηλώνουν τρόπο. Απαντούν στην ερώτηση πώς; Τροπικά επιρρήματα είναι τα: αλλιώς, διαρκώς, ειλικρινά / ειλικρινώς, ενστικτωδώς, έτσι, ευθέως, ευχάριστα / ευχαρίστως, καθέτως, καλά / καλώς, κακώς, λιανικώς, μαζί, μάταια, μόνο, πάντως, πλάγια / πλαγίως, σιγά κ.ά.

Τα ποσοτικά επιρρήματα δηλώνουν ποσότητα. Απαντούν στην ερώτηση πόσο; Ποσοτικά επιρρήματα είναι τα: αρκετά, λίγο, ολότελα, περίπου, πολύ, τόσο κ.ά.

Τα βεβαιωτικά, διστακτικά και αρνητικά επιρρήματα δηλώνουν αντίστοιχα επιβεβαίωση, δισταγμό και άρνηση. Στην κατηγορία αυτή των επιρρημάτων συγκαταλέγονται τα βεβαιωτικά ναι, βέβαια, μάλιστα, τα διστακτικά ίσως, πιθανόν, άραγε και τα αρνητικά δε(ν), μη(ν), όχι.

Υποθετικές προτάσεις

Αν την ξαναδώ, θα της πω ότι έχει ωραία μάτια.

Οι υποθετικές προτάσεις δηλώνουν ότι κάτι πρέπει να εκπλη-

ρωθεί για να πραγματοποιηθεί στη συνέχεια το περιεχόμενο

της κύριας πρότασης. Οι προτάσεις αυτές εισάγονται με τους

υποθετικούς συνδέσμους (π.χ. αν, άμα, είτε...είτε, βλ. ενότητα

14.1 µ).

Η εξαρτημένη υποθετική πρόταση (ή αλλιώς η υπόθεση) μαζί με την κύρια πρόταση που σχε-

τίζεται με αυτήν (την απόδοση) σχηματίζει τον υποθετικό λόγο.